Leren en veranderen #intijdenvancorona -9-

Naar aanleiding van mijn wat-doet-dit-nou-met-jou-blog werd ik benaderd door een docent Business Studies. Zij zocht een opdrachtgever voor haar studenten voor de module ‘leren en veranderen’ en zag mogelijkheden. Of ik daar open voor stond? Ja, natuurlijk! Na afstemming met mijn collega’s heb ik samen met de docent een opdracht geformuleerd. Vandaag starten 30 studenten hun project ‘digitale didactiek’.

Opdracht

De vraag die geformuleerd is: op welke wijze kan de veranderingsbereidheid t.a.v. het ontwikkelen van digitaal didactische vaardigheden/leertechnologie vergroot en bestendigd worden bij docenten van Zuyd. Op korte termijn om de gevolgen van de coronacrisis het hoofd te bieden, op lange termijn om de kwaliteit van het onderwijs te blijven waarborgen.

De verschillende groepjes studenten moeten de vraag benaderen vanuit de lerende docent, het teamleren of organisatieleren. Ze kiezen zelf in welke vorm ze hun eindproduct gieten (ik zal natuurlijk altijd vragen of ze er over willen bloggen 😉 ).

De student Business Studies zal in zijn/haar toekomstig werk ook leerinterventies moeten kunnen bedenken nadat het probleem/de uitdaging is geanalyseerd. Deze opdracht is een oefening voor hen. Uiteraard hoop ik dat er mooie plannen bedacht worden voor duurzame ict-docentprofessionalisering.

Belang van digitale didactiek

Volgens de docent moest ik me voorbereiden op de vraag ‘waarom het belang van digitale didactiek’? Deze vraag krijg ik wel vaker. Ik snap ‘m niet waarom ik het belang van leertechnologie en digitale didactiek nog moet verantwoorden/verdedigen. Technologie is alomtegenwoordig, het is zo geïntegreerd in de manier waarop we leven. Dan is het vanzelfsprekend dat we het toch ook in ons onderwijs gebruiken? Hoe kan het toch in vergetelheid zijn bij het leren? Hoogleraar Robert-Jan Simons benoemde rond de eeuwwisseling al dat leertechnologie oa behulpzaam kan zijn bij het communiceren en samenwerken, het creëren en delen van kennis, flexibiliteit en maatwerk van onderwijs [bron].

De core business van een hbo instellingen is om goed onderwijs te faciliteren. De (groep van) docenten probeert door goed les te geven de student aan te zetten tot leren. Hiervoor heeft hij/zij een goed gevulde gereedschapskist nodig.

“De kunst van het docent zijn is het hebben van een goed gevulde gereedschapskist aan werkvormen die je kunt gebruiken in jouw eigen onderwijscontext zodat het werkt voor jouw studenten” (Wijze lessen. p 7)

Deze gereedschapskist bestaat volgens het TPACK model uit:

• inhoudelijke kennis.  Over dit gereedschap beschikt de hbo-docent wel, hij/zij  is bij uitstek inhoudsdeskundig. Het gros van de hbo-docenten voelt zich meer vakvrouw/-man (verloskundige, programmeur, etc) dan docent (lees hier en hier meer over de professionaliteit en professionele ruimte van docenten)
• pedagogisch/didactische kennis. Dit is geborgd door de verplichte cursus Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid die de hbo-docent dient te volgen. In het onderwijs wordt terecht veel belang gehecht aan effectieve didactiek (zie het succes van het onderwijsboek van het jaar ‘Wijze lessen’ ) echter vooral gericht op klassikaal onderwijs en met minimale aandacht voor technologie.
• technologische kennis. Vanaf half maart hebben alle docenten noodgedwongen moeten werken met Teams, BlueJeans om hun lessen online te kunnen geven.  Niet iedereen was voor deze coronacrisis even vaardig met leertechnologie. Dit was een steile leercurve voor veel docenten.

De kracht van TPACK zit in combinatie. Als docent moet je dus goede kennis hebben van deze 3 kennisdomeinen zodat je een weloverwogen afweging kunt maken of iets wel of niet werkt met leertechnologie. En te beseffen dat voor online lesgeven andere didactische werkvormen nodig zijn om studenten tot leren aan te zetten.

Door de fysieke afstand ervaren studenten ook een psychologische afstand. Zij hebben niet bewust gekozen voor deze manier van onderwijs. Het ontwerpen en begeleiden van online onderwijs vraagt om andere benaderingen. Een duidelijke en eenduidige structuur is bijvoorbeeld al erg belangrijk.

“De ervaringen van de afgelopen weken gaan tot blijvende veranderingen leiden, zegt Rob Martens”(OU hoogleraar onderwijsvernieuwing en docentprofessionalisering) in Intermediair. Er komen steeds meer en meer berichten dat ook na 1 september het hoger onderwijs (geheel of gedeeltelijk) op afstand zal moeten  worden aangeboden. Dan is het wenselijk om het  onderwijsontwerp daarop aan te sluiten. Dat kost ontwikkeltijd. Door ondersteuning te faciliteren professionaliseren docenten.

Hoe dat zou moeten? Wat betekent dat voor de lerende docent, het teamleren of organisatieleren? Daarover heb ik wel ideeën en in een aantal publicaties heb ik daar mijn bijdrage over geleverd. Lees hier verder 🙂

@studenten: veel leerplezier!

Achtergrond

Heraclitus had het al over Panta Rhei (‘alles stroomt’) ofwel: alleen verandering is de constante factor in het universum. Het universum verandert, de wereld verandert, onze omgeving verandert. Ook organisaties veranderen voortdurend. Organisatorische vraagstukken worden breder. Van organisatie naar omgeving en van daar naar ketens en netwerken.

Vaak worden oplossingen gezocht in systemen, structuren, technieken. Maar een nieuwe structuur is geen garantie is voor nieuw gedrag. Er is namelijk ook nog een emotionele laag die mensen drijft om mee te gaan in een verandering of niet. Veranderprocessen lopen vaak stuk precies op datgene wat veranderd moet worden: attitude en gedrag van medewerkers en managers. In alle fasen van een veranderproces is een positieve bijdrage van managers en medewerkers noodzakelijk om vooruitgang te kunnen boeken. Niet voor niets is weerstand of veranderbereidheid van betrokkenen in een veranderproces het meest besproken onderwerp in verandermanagementliteratuur. Methoden en technieken om medewerkers van een organisatie in beweging te krijgen en te houden staan centraal in de ontwikkelde theorieën en modellen. [Bron: BS Module Leren en Veranderen]

Uitgelichte afbeelding van Nandhu Kumar via Pixabay