Doorloopjes is een vertaling (door René Kneyber) van het boek Walkthrus van Tom Sherrington en Oliver Caviglioli. De ondertitel  ‘een visuele ontwerpgids voor leraren’ maakt het boek zeker waar!

Het eerste dat opvalt als je het boek (uitgeverij Phronese) in handen krijgt is de vormgeving: het afwijkende formaat (landscape) en de knalgele kleur. Het boek bladert heerlijk en je ziet meteen de vele illustraties in een overzichtelijke lay-out. Het boek telt 166 pagina’s en is opgedeeld in 3 secties: Waarom, Wat en Hoe.

Waarom?

In het Waarom wordt toegelicht waarom de Doorloopjes zijn vormgegeven zoals ze in het boek staan; als een  grafisch stokfiguurtje. Waarom visuele hulpmiddelen ondersteunend zijn (dual-coding theorie). En waarom de Doorloopjes bestaan uit 5 stappen (vanwege ons werkgeheugencapaciteit). Dit is allemaal gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Net zoals het populaire onderwijsboek Wijze Lessen zijn de Doorloopjes gebaseerd op onderwijsonderzoek. Daarom wordt in de inleiding tevens ideeën van een aantal onderwijswetenschappers beschreven, zoals instructieprincipes van Rosenshine en de lessen van Willingham (hoe leren we?), het formatief handelen volgens Dylan Willam, en het mij onbekende MARGE-model van Shimamura (actief kennis gebruiken door: Motiveren, Aandacht, Relateren, Produceren, Evalueren) en de filosofie van Ron Berger: Ethiek van het excelleren.

Een eyeopener voor mij was de pagina  over driepuntscommunicatie bij het geven van feedback waarbij je naast elkaar zittend kijkt naar een gezamenlijke derde punt. Zo wordt feedback geven minder persoonsgericht en effectiever omdat je niet naar elkaar kijkt maar naar een object. Goed om toe te passen, lijkt me.

Wat?

De 50 Doorloopjes zijn gestructureerd in 6 thema’s:

1. 1. Gedrag & relaties:
   2. Curriculumontwerp
   3. Uitleggen & Voordoen
   4. Bevragen & Feedback
   5. Oefenen & Terughalen
   6. Modus B-lesgeven

De titel van het 6e thema vind ik niet zo’n betekenisvolle omschrijving. Hiermee wordt verwezen naar een eerder boek van Tom Sherrington waarin hij spreekt over modus A (leraargeleide instructievormen) en modus B voor het verbreden en verdiepen (zelfstandig werken en samenwerken).

Elk Doorloopje is op eenzelfde wijze vormgegeven; de 5 stappen over 2 pagina’s met een korte introductie en per stap de toelichting. Rechtsonderaan zie je op elke oneven pagina dezelfde boodschap: Proberen | Aanpassen | Sleutelen | AAntal keer oefenen | Nabeschouwen, de zogenaamde PASAAN-strategie. De Doorloopjes zijn namelijk bewust generiek en contextvrij geformuleerd. Immers, zeggen de auteurs, elk vakgebied, student, leeromgeving vraagt om aanpassing. Helemaal mee eens, want zoals ik al eerder heb geblogd: Context is king. Hoewel woorden als ‘leraar’ en ‘leerling’ de associatie met basis- en voortgezet onderwijs oproept, is door deze opzet de Doorloopjes ook heel bruikbaar voor hbo. Op een paar Doorloopjes na die erg op het klassenmanagement gericht zijn.

De doorloopjes van het thema Curriculumontwerp vind ik meer op schoolniveau (meso) dan de andere doorloopjes die ik bruikbaar vind op lesniveau (micro). Het PASAAN principe is hierbij zeker ook belangrijk maar de aanpassingen zullen complexer zijn om door te voeren.

Hoe?

In Hoe wordt aandacht geschonken aan het belang van professionele ontwikkeling van docenten. De contextvrije Doorloopjes vertalen naar de onderwijspraktijk is complex.  Dat kan je als docent alleen doen, maar ook samen met een collega, een didactische coach of als ontwikkeltraject met een team. Hiervoor worden handige suggesties gegeven.

En de technologie dan?

Door Dominique Sluijsmans werd ik geattendeerd op deze publicatie en via haar ontving ik een exemplaar. Waarvoor dank! Zij vroeg me ook te kijken waar ik kansen zag voor onderwijs-/leertechnologie. Samen met anderen hebben we eerder gekeken met welke Moodle activiteiten de 12 bouwstenen uit Wijze Lessen versterkt konden worden. Uiteraard zie ik voor deze Doorloopjes ook heel veel kansen. Het is vanwege aantal voor mij nu onmogelijk dit per Doorloopje te doen. Wellicht dat de website www.doorloopjes.nl (begin mei beschikbaar) hier nog voorbeelden gaat bieden.

De thema’s (3) uitleggen & voordoen, (4) bevragen & feedback, (5) oefenen en terughalen hebben qua inhoud overlap met de bouwstenen van het boek Wijze Lessen. En kan ik verwijzen naar eerder geproduceerd materiaal.

Thema (2) curriculumontwerp biedt een aantal tips  die ook voor een blended ontwerp de moeite van het overdenken waard zijn. Een mooie aanvulling op ons DC4E ontwerpcyclus. Ga ik zeker nog aanvullen.

Thema (1) Gedrag en relaties vind ik een waardevolle aanvulling op het boek Wijze Lessen. De Doorloopjes over signalen afgeven en straffen als onderdeel van het klassenmanagement vind ik minder/niet van toepassing voor hoger onderwijs. De Doorloopjes over het opbouwen van positieve relatie met je studenten en het communiceren van verwachtingen daarentegen zijn van groot belang. Dit kan je zeker ook online doen. Zie mijn blog over online binding nav de wiki over het Community of Inquiry model. Een meer praktisch vervolgblog hierop is in de maak 🙂

Aanrader!

Steeds vaker vragen docenten, teamleiders welke didactische strategieën gebaseerd zijn op onderwijsonderzoek. Deze catalogus van Doorloopjes biedt docenten concreet evidence-informed in kleine overzichtelijke stapjes didactische strategieën waarmee ze gestimuleerd worden hun synchrone en asynchrone lessen te verbeteren door te proberen en te reflecteren (PASAAN!). Alleen voor dit feit vind ik dit boek een aanrader!

Tip! Luister ook deze LLEARN podcast van René Kneyber en Valentina Devid over het boek over de vertaling van het boek en de bespreking van een aantal doorloopjes. Goed om te horen dat een gratis versie voor telefoon nog verschijnt. Dit zal mij in ieder geval helpen om sneller iets te zoeken en te vinden in het boek.

Begin mei is de website doorloopjes.nl met ondersteunend (video)materiaal beschikbaar.

Op de website van Oliver Caviglioli, de illustrator van dit boek, meer posters van zijn hand.