Structuur ondersteunt zelfregulatie

In mijn werk is nu veel aandacht voor blended onderwijs/learning en activerend leren. Een gestructureerde digitale leeromgeving kan hierbij helpen. Zowel blended onderwijs als activerend leren vragen veel van zowel studenten als docenten. Voor de docent in ontwerpvaardigheden en voor de student  in zelfregulerende vaardigheden.

Mariola Gremmen schreef een interessant artikel over: ‘Zelfregulatie van studenten in blended onderwijs’. En Wilfred Rubens blogde: ‘Stelt volledig online leren andere eisen aan een leermanagementsysteem dan blended learning?’.

Beide artikelen triggerde me. Waarom? Omdat het zo waar is wat gesteld word, en daar m.i. zo weinig aandacht voor is. Die startende student, zoals Mariola Gremmen schreef, die overdonderd wordt door de nieuwe (digitale) leeromgeving die van alles van hem/haar verwacht en niet weet waar hij/zij het zoeken moet. En, zoals Wilfred schrijft, het belang van een duidelijke gestructureerde leeromgeving, vooral als je niet vaak online of fysiek bij elkaar komt. Ik denk dat dit ook van groot belang is bij blended onderwijs, ook vanwege de zelfregulatie die steeds vaker van studenten wordt verwacht. Immers als je zelf aan het stuur moet zitten, dien je ook alle informatie en leeractiviteiten helder en duidelijk beschikbaar te hebben. Daar ontbreekt het nog al eens aan. Hoe vaak hoor ik niet, van zowel docenten als studenten, dat ze door de veelheid van informatiebronnen niet meer weten waar ze het zoeken moeten. Meer aandacht voor éénduidige structuur in het cursusaanbod dus, en ook voor look and feel. Een aantrekkelijke (gepersonaliseerde) digitale leeromgeving kan al zoveel ondersteuning bieden. Immers als je een boek of artikel moet lezen met een onprettige bladspiegel vergaat je de zin van lezen ook snel.

Zelfregulatie

Bij de ontwerpen van een online/blended cursus staat natuurlijk het stimuleren van het leerproces van de student centraal.  Studenten uitdagen tot zelfregulatie, zodat ze bewust kiezen over hoe, waar en wanneer ze leren. Veelal wordt het zelfregulatiemodel van Zimmerman aangehaald, bestaande uit drie fasen: de voorbereidende, uitvoerende  en zelfreflectie fase.  Studenten die hun leren succesvol reguleren zijn in alle drie deze fasen actief. De digitale leeromgeving kan deze 3 fasen ondersteunen. Uit onderzoek is bekend dat goede zelfregulatie bijdraagt aan een prettiger leerproces en een beter leerresultaten.

Onderaan dit blog staan nog een aantal lezenswaardige artikelen over zelfregulatie.

Bieden van structuur

Het boek Wijze Lessen; twaalf bouwatenen voor effectieve didactiek benoemt als 2e bouwsteen: Geef duidelijke, gestructureerde en uitdagende instructie. Op p. 42 staat: “Het bieden van duidelijkheid en structuur is een terugkerende factor in lerareneffectiviteitsstudies…….structurerende en oriënterende elementen maken het niet alleen gemakkelijk om leerstof te onthouden. Ze zorgen er ook voor dat de leerlingen de leerstof als een geïntegreerd geheel bekijken.” In de vertaalslag van dit boek naar onze digitale leeromgeving Moodle die ik samen met collega’s  heb gemaakt, schreven we:

“Een goed ingerichte leeromgeving kan de student een goed overzicht geven van hem of haar te wachten staat en wat er van hem verwacht wordt. Binnen Moodle zijn er een aantal mogelijkheden die je als docent kunnen ondersteunen bij het bieden van deze structuur, zoals een Zuyd-template. Het is daarbij wel belangrijk dat de student ook meegenomen wordt in de structuur van de cursus. Voor ons kunnen bepaalde keuzes hierin heel voor de hand liggend zijn, maar dat hoeft nog niet zo te zijn voor beginnende studenten. Besteed dus ook tijd aan het rondleiden van de student binnen de leeromgeving.”

Op p. 50 en 51 van het Wijze lessen boek worden een aantal manieren beschreven, zoals:

• gebruik advance organizers
• duid les-/leerdoelen
• orden op een voor een student logisch manier
• bied duidelijk afgebakende leerstof
• highlight belangrijke begrippen/concepten
• achterhaal of de student het begrepen heeft

Manieren die niet alleen wenselijk zijn in een klassikale setting maar ook in een digitale leeromgeving.

Template

In mijn werk adviseer en ondersteun ik docenten(teams) bij het asynchroon activerend online onderwijs in Moodle, de digitale leeromgeving van Zuyd. Hierbij vraag ik altijd veel aandacht voor uniformiteit. Immers, een uniforme structuur ondersteunt de student bij zelfregulatie. Bij de implementatie van Moodle hebben we daarom ook een Zuyd template vastgesteld. Een aantal  academies heb ik, met het algemene Zuyd template als uitgangspunt, geholpen met het samenstellen van eigen vastgesteld format.  Docenten zijn hierbij ook geholpen en zetten de leeromgeving nu op een uniforme wijze in. Uit evaluaties blijkt dat studenten het ontzettend waarderen als ze hun weg kunnen vinden in de digitale leeromgeving. Lees hier mijn blog en PowerPoint over de structuur van een opleiding.

Wilfred Rubens geeft in zijn blog ook het belang aan van uniformiteit en structuur binnen de digitale leeromgeving en toont voorbeelden van uniformiteit en structuur waarmee,  zo schrijft hij, dit de kwaliteit van online en blended learning ten goede komt.

Vormgeving

Uniformiteit en structuur is belangrijk, maar vormgeving ook. Vind ik dan. Als student zou ik snel afhaken als de leeromgeving niet uitnodigt tot leren. Als ik docenten een netjes vormgegeven cursus toon, willen zij dat ook voor hun studenten. Echter, van docenten hoor ik dat ze al blij zijn als ze de inhoud op de leeromgeving hebben kunnen zetten. En ook al is de structuur uniform dan is tekst opmaken, hyperlinken netjes invoegen, video’s embedden een lastige tijdrovende klus voor docenten. Ik begrijp dat, zeker als je maar zo nu en dan  de digitale leeromgeving bewerkt. Ik pleit daarom al enige tijd voor redacteuren, learning designers die docenten(teams) hierbij structureel ondersteunen, zo wordt dan ook de uniformiteit van de digitale leeromgeving binnen de academie gewaarborgd.

Context is king

Hoe je uniformiteit vormgeeft en zelfregulatie van studenten, ontwerpvaardigheden van docenten ondersteunt,  is afhankelijk van doelgroep (studenten en docenten), tijd en ontwerpprincipes. Zoals ik al eerder heb geschreven context is king! 🙂

 

Meer lezen en kijken over zelfregulatie en belang van structuur? Een aantal lees- en kijktips (update 30 augustus 2022):

• Zelfregulatie in blended onderwijs (Onderwijskennis, 22 juli 2021)
• Houd niet alleen de student verantwoordelijk voor diens motivatie (ScienceGuide, 11 februari 2022)
• Zelfregulatie ondersteunen bij online leren (Ashwin Brouwer, 13 september 2020)
• Zelfregulatie: waarom, wat en hoe? Over metacognitie, sturen en loslaten (Vernieuwenderwijs, april 2022)
• Ontwerpen voor zelfregulatie (Dominique Sluijsmans, 29 augustus 2022)
• Oratie Anique de Bruin, hoogleraar ‘Zelfregulatie in het Hoger Onderwijs’ Maastricht University

 

 

Uitgelichte afbeelding van Hands off my tags! Michael Gaida via Pixabay