Aan de hand van haar eigen familiegeschiedenis beschrijft Suzanna Janssen de geschiedenis van de vrouwenemancipatie in het boek: ‘De omwenteling, of de eeuw van de vrouw’. Het is een boek dat me al enige tijd bezighoudt vooral vanwege het besef dat het best kort geleden is dat vrouwen zich moest verantwoorden voor alles wat ze deden. En dat “de hele samenleving was ingericht op het huisvrouw+kostwinnermodel – van mores tot aan fiscus toe” (p.126).
‘De omwenteling‘ gaat verder waar het ‘Het pauperparadijs’ (ook een aanrader!), het vorige boek van Suzanna Jansen ophield, namelijk in 1922. Dit is het jaar waarin Betsy, de hoofdpersoon in dit boek en tevens de moeder van Suzanna werd geboren. Het jaar waarop vrouwen eindelijk stemrecht kregen. In dit boek beschrijft Suzanna Jansen de afgelopen honderd jaar vanuit het perspectief van de vrouw. In de 20e eeuw veranderde het leven van de vrouw, en dus ook van de man, meer dan ooit. Bewust of onbewust beïnvloeden deze ontwikkelingen ons denken en handelen. Het heeft mij in ieder geval tot nadenken gezet over de verhoudingen tussen man en vrouw, toen en nu.
Net als Suzanna Janssen (geboren in 1964) heb ik het altijd normaal gevonden dat ik kon blijven werken en mezelf kon ontwikkelen. We gaan uit van gelijke rechten voor vrouwen en mannen, maar is dat ook zo? Emancipatie kost onvoorstelbaar veel tijd en strijd, zo is in het boek te lezen. Wist jij bijvoorbeeld dat:
- pas met de komst van de typemachine (rond de eeuwwisseling 1900) vrouwen welkom waren op kantoren, maar wel voor lagere lonen, zij hoefde immers geen gezin te onderhouden.
- de strijd om kiesrecht 40 jaar heeft geduurd! Het werd niet als taak van vrouwen gezien om te spreken in de publieke ruimte.
- vrouwen in Nederland vanaf 1922 mochten stemmen (man of kerk ‘adviseerde’ haar natuurlijk nog wel …) maar dat in Indonesië vrouwen pas in 1945 kiesrecht kregen en vrouwen op de Nederlandse Antillen en Suriname pas vanaf 1948.
- tot 1957 per wet was vastgelegd dat de vrouw ondergeschikt was aan de man. Bij het geven van het jawoord werd de vrouw handelingsonbekwaam en rechteloos; ze mocht geen contracten afsluiten en had geen beslissingsrecht over de opvoeding van de kinderen. Deze huwelijkswet bestond van 1838 tot 1956.
Ongelooflijk toch?
Mijn oma, de moeder van mijn moeder is geboren in 1904. Mijn moeder in 1937. En ik kom uit 1961. Susanna Janssen beschrijft in haar boek precies de tijd vanaf de geboorte van mijn oma. Tijdens het lezen vroeg ik me regelmatig af: hoe ging dat nu bij ons thuis? Hoe was dit voor mijn oma, voor mijn moeder? Mijn moeder wilde ook graag studeren, maar als één van de oudste dochters uit een gezin van 7 moest zij al jong gaan werken. Mijn moeder moest stoppen met werken toen ik geboren werd. Ze heeft dat altijd onrechtvaardig gevonden. En gelijk had ze! Ze zocht na 20 jaar fulltime huisvrouw weer een betaalde baan. Het tijdsbeeld in het boek vanaf de jaren zeventig herken ik wel: dolle mina’s, VOS, Vido, Moedermavo, Hoor haar, de Vrouwenkrant. In de jaren 80 zat de Vrouwenagenda ook in mijn tas. Ik ben een kind van na de Mammoetwet, rond mijn geboortejaar werd de anticonceptiepil uitgevonden.
In de bijbehorende podcastserie: De eeuw van de vrouw gaat Suzanna Jansen samen met journaliste Rachel van de Pol verder met haar onderzoek naar deze invloeden op de maatschappelijke positie van de vrouwen in onze tijd. In zes afleveringen gaan ze in gesprek over rolpatronen en machtsverhoudingen in de huidige politiek en maatschappij, vrouwen op de arbeidsmarkt, seksuele moraal, fysieke en mentale gezondheid van vrouwen, de rol van de vrouw in de geschiedenis.
Zowel het boek als de podcastserie vond ik zeer de moeite waard om te lezen en te beluisteren. Suzanne Jansen heeft een prettige persoonlijke schrijfstijl. Ik vond de afwisseling van de vele feiten in afwisseling met haar familiegeschiedenis erg krachtig en verhelderend. En de aanvulling van de podcasts verdiepend. Ik heb het dit boek al verschillende keren cadeau gegeven, en zal dat vast nog wel een paar keer doen.
Dit blog draag ik op aan mijn schoonmoeder die deze maand in haar 100ste levensjaar is overleden. Ik moest ook vaak aan haar denken tijdens het lezen van het boek. Zij heeft een groot gedeelte van de tijd waarover Suzanna Jansen schrijft en spreekt meegemaakt. Hoewel ik wel denk dat haar leven op de boerderij in het kleine Limburgs dorpje anders was dan in de stad Amsterdam waarover Suzanna Janssen schrijft. Voor haar waren de 3 K’s: kinderen, keuken, kerk haar leven lang belangrijk. ❤
Love 2 share 