We zitten in een collectieve cultuurshock, zegt antroploog Jitske Kramer. Dit komt omdat we langdurig geconfronteerd worden met nieuwe regels. Gaat dit onze maatschappij en onderwijswereld blijvend veranderen?
Momenteel ‘geniet ik van een verplichte vakantie’. Mijn geplande vakantie van eind mei is gecanceld. Ik moet mijn dagen toch ergens opmaken, dan maar in een onderwijsvrije periode.
Ik heb moeite met afschakelen.
Mijn privé-werk hield ik voor de coronacrisis in balans door met vriendinnen te gaan lunchen, mijn familie te bezoeken, samen met mijn kinderen te eten, naar de bioscoop of het theater te gaan. Nu we verplicht thuis moeten blijven is het altijd al wankele evenwicht tussen werk en thuis voor mij nu helemaal uit balans.
Soms ben ik opstandig, waarom moet ik luisteren naar de overheid dat ik thuis moet blijven en niemand mag bezoeken? En die 1,5 meter samenleving of 60 min economie? Hoe dan? Daarna tel ik mijn zegeningen weer want ik ben gezond, ben niet alleen, heb een veilig thuis, heb eten en een baan. Zoveel mensen hebben het slechter. Wat zeur ik toch?
Het hoort bij de cultuurshock waarin we nu zitten.
Jitske Kramer onderscheidt 4 fasen in deze collectieve cultuurshock: (1) de aanloopfase, (2) honeymoonfase (spannend en leuk), (3) de veranderfase verloopt met ups and downs (stress, emoties), (4) terugkeerfase (euforie). Gevolgd door een terugkeershock.
Iedereen doorloopt deze fases, maar in een verschillend tempo. Lukt het ons om gezamenlijk vastgeroeste overtuigingen los te laten en nieuwe dingen te omarmen? Volgens jitske Kramer komen we anders uit een cultuurshock. We zullen blijvend veranderen. Altijd.
Jitske Kramer vergelijkt de cultuurshock in haar interview met een crisisvakantie en een tranformatiereis. Wat betekent dat voor het onderwijs waar ik in werk?
Zijn we met z’n allen op crisisvakantie? Zitten we even in het ‘buitenland’ waar we ons aanpassen aan de nieuwe omstandigheden. En proberen we dan het goede vast te houden als we weer ‘thuis’ zijn (dus al de crisis voorbij is).
Docenten hebben met groot saamhorigheidsgevoel “wir schaffen das” het onderwijs op afstand in korte tijd georganiseerd. De klaslokalen zijn vervangen door schermen. Volgens mij is er dan sprake van substitutie. Seth Itzkan gebruikt het begrip substitutie in zijn 3 fasen didactische ict implementatie: substitutie-transitie-transformatie. In de substitutie fase verandert er weinig; ict wordt alleen ingezet om het onderwijs noodzakelijk of aantrekkelijker te maken. Bij transitie worden door ict-toepassingen andere accenten gelegd, bv. meer interactie. Bij transformatie worden andere onderwijskundige doelen gesteld waarbij ict een onmisbare ondersteunende rol speelt in de persoonlijke leerdoelen en werkvormen.
We dachten eerst nog dat we 1 juni weer de onderwijsgebouwen in mochten. Dus focusten we om met minimale aanpassingen zo snel mogelijk terug te kunnen naar hoe het was met behoud van aantal leuke dingen (de crisisvakantie). Nu blijkt dat we toch dit hele studiejaar online onderwijs blijven verzorgen en wellicht nog wel tot het eind van dit kalenderjaar. Zouden we misschien op reis moeten, een transformatiereis, zoals Jitke Kramer dat noemt. Een kans voor radicale veranderingen van langlopende problemen.
Tijdens zo’n reis moeten we de echte gesprekken voeren, zegt Kramer. Wat vinden wij nu waardevol en wat waardeloos? Wat vinden we van betekenis in ons onderwijs en wat niet. Alle perspectieven op tafel. Twijfel uitspreken. Luisteren. Afwegen. Meningen durven bijstellen.
Uiteraard zijn er vele facetten die bepalen wat goed onderwijs is. Ik zal daarbij vanuit mijn expertise altijd het belang van leertechnologie onder de aandacht brengen. Dit is meer dan alleen een ‘toolkit voor noodgevallen’, maar essentieel voor ons onderwijs. Het onderwijs dat nu online wordt aangeboden is niet voor online ontworpen. Vorige week heb ik op LinkedIn een opiniestuk van Felienne Hermans (NRC 22 april 2020) gedeeld waarin zij betoogt dat online onderwijs iets anders is: dat zijn vakken die speciaal ontwikkeld zijn voor het internet, met bijbehorende leerdoelen, manieren van beoordelen en met studenten en docenten die daar voor kiezen. Ontwerpen van online (maar ook blended) onderwijs vergt andere vaardigheden van docenten, zoals digitale didactiek. Ik hoop dat deze crisis ook gebruik wordt om na te denken over strategie en visievorming mbt de inzet leertechnologie en de ondersteuning die hierbij nodig is.
Het belangrijkst van de transformatiereis is dat we samen betekenis geven aan deze andere manier van onderwijs geven.
Never waste a good crisis*
* De volledige uitspraak van Rahm Emanuel, de voornaamste adviseur van Obama luidt: “You never want a serious crisis to go to waste. And what I mean by that is an opportunity to do things that you think you could not do before.”
NB Wellicht nog ten overvloede. Alles wat ik op dit blog zet zijn mijn eigen gedachtespinsels op basis van wat ik weet, lees, hoor en wat ik belangrijk vind. Het is mijn persoonlijke mening. Dit hoeft niet overeen te komen met de visie van mijn werkgever.
Uitgelichte afbeelding van Gerd Altmann via Pixabay
Love 2 share 