Mijn derde levensfase. Pensioenkasteel.

Begin 2024 heb ik het boek Pensioenkasteel van Cees Harmsen gelezen. Als voorbereiding op mijn derde levensfase.

Zo rond mijn 60ste begonnen mensen in mijn omgeving te vragen: “Hoe lang moet je nog?” Of je wilt of niet. Je gaat gewoon nadenken over je leven na je betaald werken, ofwel je derde levensfase.

Vanaf april 2023 maak ik gebruik van een seniorenregeling waardoor ik een dag minder werk. Ik ben inmiddels oma geworden en wilde met veel liefde een dagje op onze kleinzoon passen. Met nog 3 dagen werk had ik wat meer afstand tot mijn werk. Dat deed me goed.

In november 2027 bereik ik mijn AOW leeftijd. Ik mag nog ruim 3 jaar. Maar wil ik dat nog? Het hoeft niet. Ik kan de keus maken om eerder te stoppen. Een voorrecht. Ik besef me heel goed dat niet voor iedereen is weggelegd.

Tot een jaar of 5 geleden dacht ik nooit na over mijn pensioen. Vol enthousiasme deed ik mijn werk. Ik kon me niet voorstellen dat mijn wereld er anders zou uit gaan zien. Maar dat gebeurde wel. Daarmee kwam ook het besef dat ik op enig moment afscheid zou moeten nemen van mijn betaalde loopbaan. Was het nu de tijd? Ik sprak met veel (oud-)collega’s. En ik las het boek Pensioenkasteel.

Gelezen: Het pensioenkasteel

In dit boek dwaal je door twaalf kamers van het leven met het doel na te denken over een andere balans. Elke kamer start met een introductie op het thema, biedt oefening met nadenkvragen, en eindigt met een slotwoord voordat de deur wordt gesloten. De thema’s die aan bod komen zijn: afsluiten, samenzijn, vitaliteit, welvaart, zingeving, voeding, wijsheid, ontspanning, revitalisatie, berusting, vernieuwing, verbinding. De schrijfstijl is prettig en persoonlijk. Het boek is mooi vormgegeven, het heeft een harde kaft en overzichtelijke bladspiegel met mooie tekeningen. Maar nu de inhoud.

Al lezende ben ik aan de slag gegaan met mijn ‘pensioenplan’. De schrijver adviseerde om de kamers in het boek te bezoeken in de volgorde die hij had voorgesteld. Ik heb een iets ander pad gekozen. Ik ben gestart in de werkkamer.

Werkkamer

In de werkkamer heb ik geleerd dat het belangrijk is om trots terug te blikken met vooral aandacht aan de mooie momenten en beseffen voor wie ik echt van betekenis ben geweest. Hierover volgt nog een blogpost. Natuurlijk 🙂 Tevens kreeg ik het advies om goed afscheid te nemen en daarover regie te pakken. Iedereen verdient een prachtig afscheid. Ik ook. Mijn feestje heeft in mijn hoofd al vorm gekregen.

Mezelf kennende moet ik wel iets in het vooruitzicht hebben om te gaan doen met al de tijd die vrijkomt. Anders ligt een bore-out op de loer. Daarom stapte in van de werkkamer naar de buitenkamer.

Buitenkamer

Eén van de belangrijkste vragen die ik mezelf moest stellen: wil ik mijn huidige expertise nog inzetten? Wil ik nog aan de slag gaan met het enthousiasmeren van docententeams op het gebied van ICT in het onderwijs. Ook nu het hierbij vooral gaat over AI in het onderwijs? Als ik hier tijd en energie in wil steken, moet ik me wel op de hoogte houden van nieuwe ontwikkelingen. Wil ik dit of kies ik een ander pad? Ik wil zeker tijd hebben om bij mijn kleinzoon en voor mijn vader te zijn. Maar wil ook graag iets doen voor de samenleving. In het boek staan een aantal vragen om zaken goed af te wegen en grenzen hierin te bewaken. Aan Gekke Grote Gave Doelstellingen doe ik niet, misschien dan mooie glas-in-lood werkjes te maken.

Hobbykamer

Hobby’s zijn activiteiten die je leuk vindt om te doen. In de kamer staan een aantal oefeningen om je talenten te achterhalen. Ik neem daar even de tijd voor om dat te verkennen. Ik heb nog een jaar 🙂 Inmiddels heb ik het breien weer opgepakt. Ik denk niet dat ik me ga vervelen.

Kraamkamer

Deze kamer is de broedplaats waar iets nieuws ontstaat. Met (pre)pensioen gaan betekent een stap in een nieuwe levensfase. Wanneer ik met ambitie, geestdrift en plezier van mijn pensioen wil genieten, moet ik mezelf ook blijven ontwikkelen, zo schrijft Cees Harmsen hier. En heb in deze transitiefase van betaald werk naar pensioen vooral aandacht voor de tussenfase waarin je terugblikt en vooruitblikt. Harmsen geeft hiervoor een aantal suggesties. Alleen in een hutje op de hei zitten met een notitieblokje zie ik niet zo zitten 😉 maar een mooi boekje maken wel. Ik ga er het komende jaar mee aan de slag.

Studeerkamer

Ik mis in dit boek de bibliotheek. In de loop der jaren heb ik veel boeken over mijn vakgebied gelezen en daarover geschreven. In het kader van afscheid nemen (en omdat ik een nieuw bureau kreeg) heb ik al veel boeken opgeruimd. Een jonge collega die aan het begin staat van zijn onderwijscarrière heeft de eerste keus gekregen. Ik heb in elk boek een notitieblaadje voor hem achtergelaten. De overige boeken zijn op werkkamers van mijn collega’s terecht gekomen.

Woonkamer

Kwam onze woonkamer op de 2e plaats? Kreeg mijn werkkamer meer aandacht? Soms wel. Meestal was ik er gewoon voor de bewoners van onze woonkamer. Ik ben nooit prestatiegericht geweest zodanig dat ik de woonkamer verwaarloosde. Denk ik.
Harmsen schrijft in dit hoofdstuk over een druk werkzaam leven buiten de deur naar rustiger leven binnen de deur. Het gaat over financiën, andere rolverdeling en communicatie. Veel aandacht voor het risico van uit elkaar groeien (‘grijze scheiding’) en tips om dat te voorkomen. Het helpt dat hij een generatiegenoot is. In het boek is zeker ook aandacht voor mensen die zonder partners leven. Eenzaamheid kan op de loer liggen.

Fitnesskamer

In deze kamer wordt gesproken over het nut van bewegen, worden tips gegeven voor een lang en gelukkig leven (in de blauwe zones). Het gaat ook over mindset, je bent zo oud als je je voelt.
Ik sport wekelijks 1-2 keer. Bewegen kan meer, eten kan minder. Het blijft punt van aandacht om gezond van lijf en geest te blijven.

Eetkamer

In de fitnesskamer was al aandacht voor bewegen en gezond eten. In deze kamer extra aandacht voor gezond en gezellige maaltijden en over de geneugten en gevaren van alcohol.

Schatkamer

In deze kamer draait het om de financiële kant van het pensioen. Hoe je het went of keert, je besteedbaar inkomen neemt af als je met (pre)pensioen gaat. Harmsen schenkt aandacht over het beheer van geld, je mindset over geld en het genieten ervan. Hij geeft tips en adviezen . Ik had een goede HR-adviseur en financieel adviseur, zodat ik me op dit punt geen zorgen maak.

Slaapkamer

Een groot gedeelte van je leven breng je door in de slaapkamer. In dit boek ook aandacht over slapen en intimiteit. Tips om beter te slapen, aandacht voor een goed dag- en nachtritme en uiterlijk. Zorg dat je gezien mag worden, ook voor je partner.

Rouwkamer

Ik moest bij het openen van deze kamer denken aan de titel van het boek van Louis Couperus ‘Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan’.  Bij het verstrijken van je leven komt de eindigheid onherroepelijk dichterbij, er ligt minder tijd voor je dan achter je. Een kamer waar je liever niet instapt, maar dood hoort bij het leven.  Dit hoofdstuk gaat over je eigen relatie met de dood en de fasen van een rouwproces. Ook het afscheid nemen van een baan, zeker als het op een nare manier gebeurt, kan een rouwproces zijn. Dood en rouwen kan je ook doen stilstaan bij de essentie van je leven. Er is nog zoveel moois te beleven in de voortschrijdende tijd.

Torenkamer

De torenkamer is de plaats voor geloof, zingeving en spiritualiteit, Voor de schrijver van het boek de belangrijkste kamer voor een gelukkige pensioentijd. Waarden die belangrijk zijn geven richting aan je leven. Voor ieder mens is dat anders. Wat betekenen ze voor je en hoe geef je daar invulling aan tijdens (de rest van) je leven. Een aantal mooie handvaten worden aangereikt. Ik heb al vaker geblogd over mijn kernwaarden: VERTROUWEN * PLEZIER * VERBINDEN * SAMEN * OPEN

Harmsen, C.  (2023. Het pensioenkasteel: Een rondgang door de twaalf kamers van een veelbelovend pensioen. Anderz.
Zie ook de bijbehorende website hetpensioenkasteel.nl

Tijdens het lezen van het boek en de gesprekken die ik had, werd het me steeds duidelijker: ik ga stoppen. Het voornemen is 1 september 2025 met prepensioen te gaan. Ik werk dan 40 jaar bij Zuyd en diens voorgangers. Een mooie datum voor de start van mijn derde levensfase.