Storytelling is een krachtige manier om je boodschap over te brengen. De auteur van dit boek, Mieke  De Vreede-Haverkort (studiegenoot MLI), doet dat op een bijzonder goede manier. Door haar verhaal van haar eigen ontdekkingsreis als pionierende onderwijsprofessional als leidraad te nemen, neemt ze je snel mee in het boek. De intermezzo’s  van de acht andere pioniers maken de onderwijscontext nog betekenisvoller.

Mieke opent haar boek met een manifest. Daarin is te lezen hoe zij de veranderende wereld aanschouwt en hoe we volgens haar daar mee om zouden gaan. De verandertheorieën van Otto Scharmer, Peter Senge en Jan Rotmans zijn herkenbaar.

Het boek introduceert het landschap van onderwijsvernieuwing en de ontwikkelingen die we waarnemen. En beschrijft vervolgens de onbewuste systeemstructuren (zoals hét onderwijs) en mentale modellen (die ons gedrag bepalen) die verandering bemoeilijken. Mieke reikt ons een andere manier van kijken, communiceren en handelen aan.

Het boek is systematisch opgebouwd en bestaat uit 4 delen: (1) het innovatieperspectief, (2) innovatievermogen, (3) innovatieklimaat, (4) innovatieproces. Elk deel bestaat uit vier hoofdstukken waarbij de eerste twee een inleiding zijn op het thema (zie flyer voor inhoudsopagave). Per deel staat een uitdaging centraal (zie afbeelding rechts). Door actieleren wordt de lezer gestimuleerd de uitdagingen te behalen. Om een uitdaging te behalen moet je een leerdrempel overwinnen.

Het is een actief boek. Het vraagt van de lezer een eigen ontdekkingsreis te maken en zo al doende te leren:

• hoe duurzaam pionieren kan helpen bij het bereiken van je ambities;
• hoe je een pioniersmentaliteit ontwikkelt;
• hoe je de juiste condities schept voor een pioniersplek;
• hoe je een cocreatieve pioniersreis kunt maken en begeleiden.

Door een veelheid en diversiteit aan oefeningen word je als lezer uitgedaagd de vier leerdrempels te overwinnen. Daarbij staan dialoog, vertragen, rust en reflecteren in een leerlogboek centraal. Critical friends zijn belangrijke hulpbronnen. Ik herken het actieonderzoek van het boek van Petra Ponte hierin.

Als lezer ervaar je dat het boek met liefde is samengesteld. En vol empathie voor de lezer. Het is mooi vormgegeven, voorzien van inspirerende citaten. De auteur heeft een prettige schrijfstijl en maakt ingewikkelde verandertheorieën toegankelijk. Dat is een compliment waard. Het boek is bijna 300 pagina’s dik, dat had naar mijn idee wat compacter gemogen. Er zit veel herhaling is. Echter dat kan ook de opzet van de auteur zijn omdat zij met haar boek ons juist tijdelijk wilde laten vertragen.

Het boek is een vereenvoudiging van de werkelijkheid, zo staat in de inleiding te lezen. Regelmatig wordt benoemd dat pionieren in de dagdagelijkse onderwijspraktijk vaak veel complexer is en weerbarstiger zijn. Ik mis beschrijvingen of casuïstiek van die weerbarstige praktijk. En hoe pioniers hier vervolgens mee om gaan. Dat is het enige kritiekpuntje. Maar ik denk dat Mieke Haverkort met haar praktijk KreatieKracht je daar vast in kan adviseren en ondersteunen!

Het manifest aan het begin van het boek is geschreven aan alle onderwijsprofessionals die de moed hebben anders te doen. Mieke heeft de moed gehad anders te doen. Daarvan is dit boek het bewijs. Dat is pas baanbrekend werk. En we mogen er allemaal van leren.

Het boek kost € 39,00 en is ook als e-book beschikbaar. Het is uitgegeven en te bestellen bij Uitgeverij Politeia

Duurzaam pionieren sneak peek from KreatieKracht on Vimeo.

Dit is eerder gepubliceerd op 2beJAMmed 13 juni 2017

Mijn gepionier

De theorieën over veranderen en leren die in het boek beschreven staan, waren mij bekend. Veel ervan heb ik ook tijdens de MLI gelezen en destijds over geblogd. En als je, zoals ik, veel leest over de veranderende samenleving en onderwijsvernieuwingen dan biedt dit boek inhoudelijk niet nieuws.

Pionier zijn

Pioniers zijn erop gericht om doorlopend te blijven leren en ontwikkelen. Door hun innerlijke gedrevenheid voor leren en ontwikkelen leggen ze een hoge mate van doorzettingsvermogen aan de dag. Een pioniersmentaliteit zorgt voor een stuk flexibiliteit en wendbaarheid. Pioniers zijn dan ook in staat om zich aan te passen aan veranderende omstandigheden.

Voor professionals vraagt dit volgens Mieke dat zij

• hun eigen intentie verkennen
• vertragen en kijken wat er gaande is
• de capaciteit ontwikkelen om de chaos het hoofd te kunnen bieden
• plekken creëren voor onderzoek, ontdekking en experiment
• samen leren en werken rond complexe uitdagingen en vraagstukken

Zelfonderzoek

Het boek heeft een hele positieve toon. Het had wellicht met mijn state of mind van dat moment te maken dat mij zo nu dan het gevoel bekroop jaja ‘been there done that’.

De adviezen in het boek van de pioniers hoe goed bedoeld, ik ken ze allemaal: heb geduld, laat je niet uit het veld slaan door weerstand, vertrouw op het proces, neem stapje voor stapje, probeer, doen, beleef plezier, vier je successen. Maar als je pionierswerk waar je zo in gelooft ziet afbrokkelen, dan zinkt de moed zo nu en dan diep in mijn schoenen. Ik heb geen invloed op alle processen van het systeem waarin ik zit. Mijn betrokkenheid is groot. Mijn invloed beperkt. Volharding ….pfff….moegestreden….

Misschien ben ik toch niet de pionier die ik denk te zijn. Ik ben ook onderdeel van het systeem waar ik zo nu en dan tegen aan schop. Het systeem zijn we ook samen. We houden het samen in stand. Er uitstappen zoals Mieke dat heeft gedaan, durf ik niet zo goed. Financiële zekerheid is ook een dingetje. Wil ik ook niet. Ik heb toch een geweldige baan! Nog zoveel uitdagingen liggen op mijn pad.

Niet mopperen maar opperen, lees ik dan 🙂

Tijd voor enige reflectie. Alles weer een beetje in perspectief proberen te plaatsen.

Tempora mutantur, nos et mutamur in illis (De tijden veranderen en wij veranderen met hen)

Deze Latijnse spreuk stond op een van mijn eerste beleidsnotities over de komst van de computer in de bibliotheek. Veranderingen heb ik altijd wel omarmd. Dat heeft me ook gebracht waar ik nu sta. Als ik naar het plaatje van veranderingsproces Kübler-Ross uit het boek kijk, heb ik het gevoel in een looping te zitten waar ik niet meer uitkom *grinnik*

Pioniersplezier

Voor mij is die community, de mensen om me heen belangrijk. Volgens mij ontwikkel je je niet alleen. Ik wil veel van een ander leren. En ik denk dat een ander ook van mij kan leren.

Volgens het boek van Mieke zijn onderzoekend, creatief, empathisch, risiconemend, netwerkend, oplettend, reflectief en veerkrachtig, kenmerkende eigenschappen voor een pionier. Die mentaliteit heb ik wel. Zo nu en dan meer vertragen (lastig voor dit juffertje ongeduld) en compassie met mijzelf blijven wat ontwikkelpuntjes.

Eerder gepubliceerd op 2beJAMmed 16 juni 2017