Het is nu een maand geleden dat de overheid verzocht het onderwijs zoveel mogelijk online aan te bieden. Sindsdien ben ik voornamelijk bezig geweest met afstemmen, handleidingen schrijven en deze te communiceren. In no-time werd de technologie omarmd. Wat betekent deze nieuwe werkelijkheid voor onze publieke waarden?
Publieke waarden
Het is nog geen 3 maanden geleden dat ik blogde over de publicatie ‘waarden wegen’ van Kennisnet over het bewuster nadenken van onderwijs over ethische vraagstukken bij het maken van keuzes bij digitalisering. En hadden we het tijdens de Onderwijsdagen in november 2019 (5 maanden geleden) niet over platformisering en de (onwenselijke) invloed van Google, Facebook, Amazon, Apple en Microsoft in het onderwijs?
Hoe anders zijn de tijden nu. Hoe kijken we nu aan tegen essentiële publieke waarden als privacy, veiligheid, betrouwbaarheid, transparantie en democratische controle? We lijken het vanzelfsprekend te vinden dat studenten hun kamers laten zien aan docenten alvorens een digitale toets te maken. De bevraagde jurist vindt dat dit een legitiem doel dient. Ik snap het niet. Daarnaast lijkt het of heel onderwijs Nederland zich heeft overgeleverd aan Microsoft. Wat gaat er straks na deze crisis gebeuren? Zitten we dan ‘lock-in’ Teams? Het is bekend dat de ‘big five’ te pas en te onpas hun voorwaarden aanpassen. Wat heeft dat voor gevolgen voor onze publieke waarden? Het is daarom dat ik moeite heb met alle (prachtige) didactische voorbeelden in Microsoft Teams.
Bedrijven als Apple, Google en Microsoft zorgen voor bevrijdend gemak (i’m guilty as charged), maar ook voor toenemende afhankelijkheid.
Waarom nemen we het niet zo nauw met onze ethische thema’s in crisistijd? Omdat het onderwijs ‘gewoon’ door moet gaan? Omdat onze volksgezondheid en economie belangrijker zijn?
Het nieuwe normaal
Zuyderland zet de slimme deurbel RING in om patiënten in isolatiekamers te monitoren. Is dat wel zo slim? RING is van Amazon, ook 1 van de big five. Data (de beelden) worden opgeslagen op een server in Amerika. In januari trok de NOS website nog aan de bel ivm veiligheidsproblemen van RING.
En dan kondigt de overheid een corona-app aan in de strijd tegen de pandemie. In de dagen na de aankondiging hoorde ik om mij heen dat dit misschien wel gewoon moest. Wilde ik ook niet weer ‘gewoon’ mijn naasten ontmoeten en veilig de straat op? Ja natuurlijk! Maar is de app het juiste middel? Er werd naar het het beleid van Singapore verwezen. Een dag later blijkt dat daar ondanks (vrijwillige) tracking apps ook Singapore aan een lockdown moest geloven.
Ik hoorde en las dat sommige deskundigen geen reële risico’s voor de individuele privacy zagen. We worden al zoveel getraceerd door the big five . Zij beschikken al over zoveel data van ons. We stemmen er toch zelf mee in? Waarom nu dan niet?
Ik had nooit kunnen bedenken dat de hypothetische situatie die tijdens de theateravond ‘je wel iets te verbergen’ werd geschetst zomaar waarheid kan worden. Dat we in een rechtsstaat terecht zouden kunnen komen waar een overheid bijhoudt waar je bent geweest. Gisteravond stelde Arjen Lubach ook een aantal kritische vragen. En gelukkig vragen een heleboel verstandige ondertekenaars op de website veiligtegencorona.nl de overheid dat de “contact-apps tijdelijk, transparant, volledig anoniem, vrijwillig en gebruiksvriendelijk moeten zijn, zonder commerciële bijbedoelingen, en moeten onder regie staan van onafhankelijke deskundigen“.
Databescherming
Maxim Februari, één van de ondertekenaars, roept in de NRC de bestuurders op om voorzichtig te zijn met de corona-app. Er wordt hiermee een nieuwe manier van besturen geïntroduceerd. Bestuurders moeten goed bedenken wat het sturen met data betekent.
De verleiding van sturen met data is groot: het oogt allemaal heel objectief. In feite zijn gegevens nogal eens onbetrouwbaar, weet je niet wat je weet als je meet, loop je het gevaar conclusies te verbinden aan foute diagnoses.
Elke dag zien we statistiekjes waarvan we niet weten wat precies gemeten wordt. Op basis daarvan doen we allerlei aannames. Ik ook hoor. De verleiding is groot. We weten ook dat de digitale geletterheid niet enorm hoog is. Ook ik lees de privacyvoorwaarden niet als ik een app installeer. Ik weet dat er risico’s bestaan, maar weet iedereen dit? Daarom ben ik het zo eens met Maxim Februari als hij schrijft
Databescherming is niet een privaat, maar een algemeen belang en ligt in het hart van de rechtsstaat.
Dus laten we onze publieke waarden nog eens wegen. Laten we hopen dat er geen onomkeerbare stappen worden gezet. Apple en Google blokkeerden in 1e instantie de corona-apps en hebben zich nu aangeboden om de corona-app te ontwikkelen. Ze zien een markt …??
#appheterover vroeg Arjen Lubach. Ik heb mijn gedachten in blog gezet. Benieuwd naar jullie reacties.
Love 2 share 